Kajdanki
Według jednej z definicji to przyrząd ograniczający ruchomość kończyn wykorzystywany w celu obezwładnienia. W Polsce – jeden z podstawowych środków przymusu bezpośredniego stosowany przez funkcjonariuszy formacji umundurowanych, a także kwalifikowanych pracowników ochrony. Produkt dostępny do kupienia na rynku cywilnym, na którego posiadanie nie jest wymagane pozwolenie. Dla większości ludzi pozostanie to jedynie atrybut ludzi pracujących w mundurze.
Jednak klasyczne kajdanki łańcuszkowe to jedynie wierzchołek góry lodowej. Wiele dostępnych rodzajów pozwala na dobranie ich w ten sposób, aby odpowiadały na potrzeby osób, które ich będą używać. Wśród stosowanych kajdanek dostępne są takie modele jak:
- łańcuszkowe
- zawiasowe
- sztywne
- zespolone (tzw. „Gejsze” – stosowane przez Służbę Więzienną)
- na nogi
- na kciuki (wyjątkowo rzadko spotykane)
- jednorazowe tekstylne (łatwe w transporcie)
- jednorazowe z tworzywa
- treningowe (dla celów szkoleniowych – nie wymagają używania kluczyka w celu ich otworzenia)
To większość modeli będących w obiegu.
Nie do ukrycia jest fakt, że używane są one w celu ograniczenia wolności drugiej osoby. To właśnie pracownicy mundurowi – którzy w swoich uprawnieniach mają przywilej stosowania środków przymusu bezpośredniego – są grupą, która ma prawo w określonych okolicznościach stosować przemoc w celu wymuszenia zachowania zgodnego z prawem. Ale czy tylko oni? Odpowiedź brzmi nie!
O ujęciu
Ujęcie to krótkotrwałe ograniczenie wolności drugiego człowieka. Sama czynność ujęcia, która może stanowić przedmiot zainteresowania osób cywilnych jest wymieniona w Kodeksie Postępowania Karnego art. 243. [Ujęcie obywatelskie]
§ 1. Każdy ma prawo ująć osobę na gorącym uczynku przestępstwa lub w pościgu podjętym bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa, jeżeli zachodzi obawa ukrycia się tej osoby lub nie można ustalić jej tożsamości.
§ 2. Osobę ujętą należy niezwłocznie oddać w ręce Policji.
Powyższy przepis ustala nam przesłanki jakie mają być spełnione aby czynność „ujęcia“ była zgodna z prawem. Należy pamiętać, że dla zwykłego obywatela ujęcie NIE JEST obowiązkiem.
Czy obywatel może użyć kajdanek w celu dokonania ujęcia?
Odpowiedź jest złożona lecz jednocześnie logiczna. Jak w każdym przypadku stosowania siły w sytuacjach na przykład obrony koniecznej (art. 25 KK), a także stanu wyższej konieczności (art. 26 KK), używane środki powinny być proporcjonalne do sytuacji. Tak że tak samo jak legalnie można użyć pałki teleskopowej do obrony, możliwe jest użycie kajdanek podczas ujęcia. Najważniejszą kwestią jest proporcjonalność. Jeśli sprawca poważnego przestępstwa zostaje przez nas ujęty, a jego zachowanie stwarza niebezpieczeństwo dla nas, ludzi z naszego otoczenia (a nawet dla samego sprawcy), zastosowanie kajdanek może być jak najbardziej zasadne. Alternatywą byłoby nieustanne siedzenie na sprawcy i permanentne stosowanie dźwigni i technik unieruchamiających, które na dłuższą metę mogą stanowić zagrożenie dla sprawcy, zwłaszcza jeśli ten decyduje stawiać nam czynny opór. Zastosowanie kajdanek może być wtedy bezpieczniejsze. Nie ma przepisu prawnego, który użycia kajdanek przez cywila by zakazywał.
Co z posiadaniem kajdanek przez zwykłego obywatela?
Tu odpowiedź jest bardzo prosta – kupno i posiadanie kajdanek jest w pełni legalne.
Trening praktyczny i wiedza teoretyczna to składowe bezpiecznego funkcjonowania w sytuacjach skrajnych. Użycie kajdanek powinno być poparte wiedzą w jaki sposób to robić bezpiecznie dla nas i dla osoby ujętej. Stosowanie ich nieodpowiednio może stworzyć duże zagrożenie dla zdrowia osoby ujętej np. przez odcięcie dopływu krwi do kończyn skrępowanych. Pamiętaj, że jeżeli podejmiesz decyzję o ujęciu sprawcy czynu zabronionego, to bierzesz za niego odpowiedzialność i że powinen być on niezwłocznie przekazany Policji.